Son zamanlarda adı sıklıkla kişisel verileri izinsiz bir şekilde kullanma, insan hakları ve demokrasileri ihlal etme gibi olaylarla suçlanan yaklaşık değeri 1 trilyon doları aşan dev sosyal medya şirketi “Facebook” büyük bir tanıtım ile adını “Metaverse” e ithafen “Meta” olarak değiştirdi. Birçok kişi bunun Facebook’un lekelenmiş marka imajını eski haline getirmek için yaptığı bir hamle olduğunu savunurken Facebook ise bu değişikliğin 5 yıl içinde mobil internetten sonraki en büyük devrim olacak “Metaverse” için yaptığını açıkladı. Peki nedir bu “Metaverse” gelin birlikte yakından bakalım.
Adını ilk kez 1992’de Neal Stephenson adlı bir yazarın “Snow Crash” isimli kitabında duyduğumuz Metaverse, “Meta” ve “Universe” kelimelerinin birleşiminden oluşuyor. Burada Meta “öte” anlamını taşırken, Universe ise “evren” anlamında kullanılır. Yani oluştuğu kelimeler nedeniyle Metaverse “öte evren” anlamına gelir. Fakat Metaverse’e geçmeden önce burada anlaşılması gereken en önemli nokta “WEB 3.0” kavramıdır.
İnternetin ilk ve en ilkel dönemi olarak bilinen WEB 1.0 da kullanıcı sadece interneti gözlemleyebiliyorken kendi içeriklerini oluşturamıyordu. Daha sonra WEB 2.0 dönemi başladı ve artık kullanıcılarda internet üzerinde içerik üretip bunu paylaşabilir hale geldiler. Yani günümüzde tanıdığımız birçok youtuber, influencer gibi kişileri WEB 2.0 sayesinde tanıdık. Fakat WEB 1.0 ve WEB 2.0’ ın en büyük sorunu merkezi yapılara ve aracılara ihtiyaç duyulmasıydı. Tamda bu noktaya parmak basan WEB 3.0, hiçbir merkeze ve aracıya ihtiyaç duymadan, blockchain protokolleri aracılığıyla kullanıcıların kişisel verilerini kullanmalarına gerek kalmadan kendi aralarında bilgi aktarımı yaptığı bir web türü olarak karşımıza çıkıyor. Birbirleri ile doğrudan iletişime geçen bu kullanıcılar WEB 3.0 sayesinde sanal evrenler oluşturabilecek. Metaverse ise burada başlıyor.
Metaverse 2 boyutlu internette veya gerçek hayatta dijitalleştirilebilir her şeyin 3 boyuta çevrilip dijital dünyaya aktarılarak oluşturulan sanal dünyaların birleşimi olarak tanımlanabilir. Bu sayede fiziksel sınırlar ortadan kalkacak ve olmadığınız yerlerdeymiş gibi deneyim yaşamamamızın önü açılacak. Gelin bunu daha iyi anlamak için bir örnek verelim. Örneğin Youtube üzerinden abone olduğunuz ve hiçbir videosunu kaçırmadığınız bir içerik üreticisinin videosunu sanki onun yanında veya evindeymiş gibi izleyecek belki de ona anlık sorular sorup karşılıklı konuşma imkânı yakalayacaksınız. Belki de başka bir sanal evrende oluşturduğunuz dijital avatarınızla eğlenceli konserlere katılacak, alışveriş yapabilecek, polis olup hırsız kovalayacak, arkadaşlarınızla birlikte spor yapacak veya hayalinizdeki arabayı sürebileceksiniz.
Tabi başlıktan da anlayacağınız üzere bu henüz olmayan, yakın gelecekte olması beklenen süreçler. Fakat günümüzde az da olsa bu deneyimi yaşamak isteyenler bunu sanal gerçeklik gözlükleriyle, kripto paralarla veya NFT projeleri ile az da olsa yapabiliyorlar. Yapılmak istenen bu yeni evren beraberinde birçok sorunda getiriyor. Bunlardan en önemlisi teknolojik altyapı. Bir evrene aynı anda milyonlarca insanın bağlanmak istediğini düşünürsek bu büyük bir internet hızı ve bilgisayar donanımı ihtiyacı demek. Hatta ve hatta bazı uzmanlar Metaverse için 5G teknolojisinin bile yetersiz kalacağı, daha hızlı ve güvenli bir Metaverse inşası için 6G’nin kullanılması gerektiğini savunuyorlar. Bunun dışında bu deneyimleri yaşamamızı sağlayan en büyük araç arttırılmış gerçeklik gözlükleri. Fakat bu cihazlar günümüzde halen çok büyük ve kullanım kolaylığı açısından yetersiz gözüküyor. Bunlarında ötesinde yeni sanal dünyaların insanlara getireceği ruhsal ve psikolojik sorunlarında oluşabileceği öngörülüyor.
Getirdiği birçok önemli yenilik ve sorunlarla yakın geleceğin en önemli konusu olacağa benzeyen Metaverse’ ün kapıları sizce büyük bir teknolojiye mi yoksa büyük teknoloji şirketlerinin ceplerine mi açılacak? Zamanın vereceği bu cevap umarız teknolojiden yana olur.
